حفظ و نگه داری آثار ارزشمند هنری در منازل (تابلوهای نقاشی)
بسیاری از ما مالک آثار هنری با ارزشی هستیم که از گذشته به ما رسیده است و یا خودمان در فرصت هایی آنها را خریداری کرده ایم. نگهداری و مالکیت تابلوهای نقاشی، فرش های زیبای ایرانی، مجسمه های برنزی، کتاب ها و خطاطی های دوره های گذشته و بسیاری دیگر از اشیاء قدیمی و ظریف با ویژگی های خاص هنرمندان و صنعت گران هر یک از مناطق مختلف جهان همیشه مرسوم بوده و دارای اهمیت است. بخش اصلی این میراث با مالکیت عمومی متعلق به ملت و عموم مردم است. مسئولیت حفاظت و مرمت از این آثار در فضای باز، شامل قصرها و ساختمان ها و قلعه های قدیمی و دیگر سازه های مهندسی مانند پل های قدیمی و کاخ های شاهان و مکان های مذهبی و معابد را ارگان های تحت نظر دولت ها با عنوانی مانند سازمان حفظ میراث فرهنگی در کشورهای مختلف به عهده دارند. آثار باستانی و هنری حساس تر در موزه ها تحت نظارت و مراقبت متخصصین تحصیل کرده در رشته های مربوطه با تجارب بالا نگه داری و بررسی می شوند. تشکیل سازمان های حرفه ای با صرف هزینه های زیاد همگی نشان دهنده اهمیت ارزش معنوی و مادی این اشیاء بوده و کلا معرف هویت و فرهنگ تمدن های مختلف اقوام بشری ساکن در هر منطقه است که همگی تحت نظر سازمان ملل با نام و عنوان میراث فرهنگی و تاریخی بشر شناخته می شوند.
بخش دیگری از این آثار که در ابتدای مقدمه به آن اشاره کردیم در مالکیت شخصی افراد بوده و در خانه ها و دفاتر کار و مکان های خصوصی دیگر نگهداری می شوند. با توجه به اینکه بسیاری از این آثار هنری و قدیمی همان مقدار نیاز به رسیدگی و مراقبت دارند که اشیاء موزه ها مورد توجه قرار می گیرند و از نظر مالی نیز برای مالک خود در حکم سرمایه ایی قابل ملاحظه محسوب می شوند، باید برای نگهداری از آنها از افراد خبره استفاده کرد و حتی المقدور با یادگیری موارد مهم از تخریب آنها در دراز مدت و آسیب دیدگی های ناگهانی این اشیاء جلوگیری نمود.
در اینجا به بارزترین ترین نکات قابل اجرا در منازل برای هرچه بهتر نگه داری این آثار هنری اشاره می کنیم، توجه به این نکات دارای اهمیت است و توسط کارشناسان موزۀ بریتانیا توصیه شده است.
- خطرناک ترین عامل تخریب آثار هنری رطوبت محیط است، بسیاری از تابلو های نقاشی نفیس و کتاب ها و آثار خطاطی و نقاشی خط با توجه به اینکه بر روی بوم و پوست و کاغذ کشیده و اجرا شده اند در اثر رطوبت ناشی از پخت و پز و دم کردن چایی و غیره، به تدریج و سپس کاملاً از بین می روند. بنابراین باید از ایجاد رطوبت در محل نگهداری موارد فوق جلوگیری کنید و در صورت مرطوب بودن محل، یا رطوبت را پایین بیاورید و یا آثار را به محلی دیگر انتقال دهید. امکان استفاده از دستگاه های رطوبت گیر نیز وجود دارد.
- تغییرات مدام درجه حرارت محیط، که باعث وارد آمدن ناگهانی و شوک در اثر تغییرات انقباض و انبساط به آثاری مانند مجسمه و کارهای چوبی ظریف و تغییر شکل و کاهش ارزش این اشیاء می گردد.
- ورود گرد و غبار و دوده از درز در و منافذ پنجره ها به محیط، که در دراز مدت به تمام قسمت های اشیاء نفوذ و با ایجاد جرم در قسمت هایی که دسترسی و تمیز کردنشان غیرممکن یا بسیار سخت است، باعث از کار افتادن وسایل قدیمی مانند ساعت های دست ساز و یا وسایل قدیمی اندازگیری، ترازوهای دقیق وزنه ای و وسایل دیگر ابزار آلات مهندسی و دریا نوردی و غیره می گردد. البته جرم ناشی از تجمع و چسبندگی آلاینده ها از درخشندگی تمام آثار هنری می کاهد و تمیز کردن غیرحرفه ای نیز گاهی منجر به صدمه دیدن اثر اصلی می شود.
درمورد جلوگیری از ورود گرد و غبار باید بوسیله درزگیر در و پنجره ها و یا دیگر مواد آب بندی نفوذ هوا به داخل کمک بگیریم و البته کار اصولی تر استفاده از دستگاه تصفیه هوا است.
دستگاه های تصفیه هوا مجهز به فیلتر هپا با کمترین هزینه، هوای محل نگهداری اشیاء را کاملاً تصفیه کرده و از کثیف شدن و پوسیدگی آنها ممانعت به عمل می آورد. از طرفی استفاده از روش های فیلتراسیون در موزه ها و نمایشگاه های بازدید از این آثار برای جلوگیری از عوامل مختلف آسیب رسان متداول است. یکی از تجربیات شرکت چرمه شیز در این خصوص همکاری شرکت چرمه شیز با سازمان نگهداری از اسناد ملی در دهه گذشته بود که در معرض خطر هجوم عوامل قارچ و میکروارگانیزم های کاغذ خوار قرار داشت که پس از بررسی و شناخت عامل اصلی در سالن ها و کانال های هوا و پاکسازی سطوح و هوای محیط خطر برطرف شد و پس از آن با اجرای طرح تصفیه هوا از ورود هر نوع آلاینده ای قبل از ورود هوا به محل نگه داری اسناد جلوگیری به عمل آمد.
از دیگر موارد استفاده از دستگاه های تصفیه هوای چرمه شیز، همکاری شرکت با بخش های مرمت و بازیابی سازمان میراث فرهنگی و جلوگیری از انتشار گرد و غبار برخاسته از سطوح آثار فلزی و سفالی زیرخاکی در زمان کار کارشناسان در تهران و شهرستان های کشور بوده است. لازم به ذکر است که گرد و غبار این اشیاء می توانند حامل عوامل بیماری زای خطرناکی برای کارشناس باشند که در صورت تنفس باعث بیماری های جدی ریوی می شوند.